april 2009

Alweer enige tijd geleden zag ik op de BBC een aflevering van het programma de verbouwing. In dit programma wat in Nederland op SBS 6 ? wordt uitgezonden, zien we mensen enorme huizen bouwen. Ze nemen risico's die u en ik graag ook zouden nemen, maar niet durven. Het zijn architecten of enthousiaste itc- ers die er niet voor terugdeinzen om een gigantische ruine of een oude brandweerkazerne tot een prachtig woonhuis om te toveren. Altijd loopt het halverwege het programma wat uit de hand, maar het resultaat is altijd de moeite van de ontbering waard. Nooit eindigen deze avonturiers bij een schuldsaneringconsulent en de tijdelijke caravan wordt nooit de permanente woning. Het stemt mij hoopvol. Want later als alles anders is.... ja dan.... het is en blijft een mogelijkheid. Een toekomstdeur wordt in mijn hoofd op een kier gezet. Hetzelfde heb ik bij die onwaarschijnlijke emigratieprogramma's waar mensen koeien melkend en noten kwekend op glooiende heuvels een' bed en breakfast' beginnen in een land waarvan ze de taal niet machtig zijn. Met een heel gezin en een banklening hebben ze na een jaar een camping, een winkel in oude spullen of werken ze bij een lokale bakker. Het huwelijk is nog prima, de kinderen spreken de taal, zijn geheel ingeburgerd via de plaatselijke sportclub, hebben nergens moeite mee en zijn omgeven door vrienden. En dat alles zonder inburgercursus. Je zou er bijna voor gaan emigreren.

Het is mijn pauze tv op de dag. Ik schakel om naar een andere versnelling. Ik kook en eet tijdens deze programma's.

Maar deze keer zapte ik op een ander moment van de dag langs de zenders. Mijn oog ving Damien Hirst op. Zag ik het goed? Ja hoor daar kwam de man weer in beeld. Een mutsje op, de presentator vroeg honderd uit. Damien had een buitenhuisje, een soort houten bosw8tershuisje of iets dergelijks. Op een helling aan de rand van een bos. Hoge bomen vangen veel wind weg, d8 ik. Zijn persoonlijke schilder zag ik verf mengen en de kleur met de presentator bespreken. Opeens een andere sfeer. Een vrouw wordt ge•nterviewd. Geen idee wie deze vrouw is. Ze had het interieur van een oude boot geheel en al laten veranderen. Het was werkelijk schitterend. Een keuken zoals ik nooit tevoren een keuken had gezien. Ik kijk naar 'Cribbs' voor de upperclass, schoot er door me heen. Een detail van natuursteen beviel haar niet zo. De presentator en ik verstomden even. Hoe is het mogelijk zag je zijn hersens denken. "Maar ach," zei de vrouw, "iedere 2 jaar verander ik van interieur." Ondertussen zoemde het programma in op de speciale houtsoorten en houtverbindingen, die in de verbouwing waren gebruikt. De combinatie met een metalen snijplank en een stenen groenteuitdruiprek was ongewoon, gewaagd en van een schitterende kleur - en materiaalcombinatie. Vervolgens sprongen we weer naar het huisje van Damien. De schilder had het af , maar het beviel Damien niet. De schilder toog opgetogen weer aan het mengen. De kleur groen in combinatie met de houten kozijnen moest precies goed zijn. Goed waarvoor vragen u en ik ons inmiddels af. Ik at niet, ik kookte niet, ik was 'into the program.' Waarom flitste het door mijn hoofd deed Damien Hirst aan zo'n programma mee?

Naar mate het programma-einde naderde, begreep ik opeens veel meer. Ik zag Damien in de auto. Hij zei niet veel. Het fris geschilderde huisje staat in ' the countryside' omringd door hoge bomen. De bomen staan er langer dan het historische en inmiddels pittoreske boshuisje. De heuvels waar het huisje over uitkijkt, zijn er nog langer. En bij oplevering van het huisje aan het einde van de serie stapt de presentator naar binnen. Er staat een oude houten kruk en ik geloof een bank. Het doet wat Spartaans aan, maar alles heeft geschiedenis. En op de wand hangen foto's van hemellichamen. Planeten meen ik me te herinneren waar de camera langzaam op inzoemt. De presentator praat nog wat over de rust die het allemaal uitstaalt, maar bij mij viel opeens het kwartje. Ik zit hier naar een kunstwerk te kijken. Langzaam maar zeker word ik steeds verder meegenomen terug in de tijd. De sterren, waarvan het licht lang heeft gereisd. Datzelfde licht is bevroren op de fotografische plaat. Temporaliteit daar gaat dit werk van Damien Hirst over ( zoals al zijn werk toch). Damien Hirst gebruikt een programma uit deze tijd. Een hype wat langs vliegt. Verbouwingen, kunstig door vakmensen gemaakte interieurs van hard hout die over twee jaar worden vervangen. Het is misschien de gekte van deze tijd, maar dit programma bestaat nu. En misschien morgen, maar overmorgen? En gisteren? Twintig jaar geleden bestond hij niet. Toch is het format er al zolang er televisie is. En Damien wordt gevolgd omdat -ie zelf een hype is. Zouden we anders een uur lang naar het verven van een of ander huisje kijken? Het is een werk over verschillende tijden en hij gebruikt achteloos een programma. Hij gebruikt niet alleen de televisie als drager van het werk, en verwijst hiermee naar de veel besproken invloed van de media op kunst, (pardon ik moet cultuur zeggen, even een zijspoor, bij de opening van de open ateliers zeeburg- let op dat route van de naam is afgehaald: het gaat nu enkel nog over het kijken in de ateliers: de prive-wereld van de kunstenaars of moet ik culturaars zeggen, die zoals bekend eigenlijk niet meer in het atelier werken, maar erop uittrekken om hun, in de samenleving ingebedde, cultuur te produceren,- goed  bij de opening van de open ateliers Zeeburg vorige week -  werd de eerste cultuurprijs door het stadsdeel Zeeburg uitgereikt. "He," d8 ik," de eerste?"  Naast mij zat de kunstenaar Netty Gelijsteen die aan het winnende project had meegewerkt en vroeger zelf was verkozen in de raad ."Nou ja," zei ze en knipoogde naar me,"de eerste?!?. We noemden het vroeger gewoon kunstprijs", maar we waren bij Damien Hirst en het gerbuik van de media gebleven),  maar ook een televisieprogramma als drager van het werk. Het wordt niet speciaal aangekondigd, het hangt niet in een museum. Waarschijnlijk hebt u allen dit werk van Damien gemist. Zoals velen Damien Hirst zullen missen. En daarom is Damien Hirsts' werk zo briljant. Het is conceptueel fantastisch uitgewerkt en het is reflectief. Op het begrip context en op hemzelf. Ja daarom vind ik Damien Hirst de Andy Warhol van deze tijd. Welke tijd dat is?